VOA: Lý do nào khiến ông quyết định quay trở lại Việt Nam, nơi ông từng bị bắt làm tù binh trong gần 11 tháng?

Ông Joe Kernan: Trong hơn chục năm qua, tôi mong muốn được trở lại Việt Nam vì tất cả các cựu chiến binh mà tôi biết, trong đó có những người từng bị bắt làm tù binh, đã có những trải nghiệm tuyệt vời khi quay lại đó.

VOA: Vậy ông có xúc cảm như thế nào khi lần đầu tiên đặt chân tới Việt Nam kể từ những năm 70?

Ông Joe Kernan: Thú thật là chúng tôi, nhất là vợ tôi – bà Maggie, cũng có đôi chút lo lắng trước khi tới Việt Nam, nhưng đây là chuyến đi chúng tôi trông đợi bấy lâu nay nên tất cả đều vui mừng khi đặt chân tới Hà Nội.

VOA: Ông cũng tới thăm lại nơi ông từng bị giam. Chắc hẳn không ít kỷ niệm ùa về?

Ông Joe Kernan: Đúng vậy. Tôi đã quay trở lại thăm Hanoi Hilton (nhà tù Hỏa Lò) và một nơi khác từng được gọi là the Zoo. Cả hai địa điểm đó giờ không còn giống như trước. Hanoi Hilton giờ chỉ còn lại một phần tư diện tích so với trước kia. Trong khi đó, the Zoo thì chỉ còn là bãi đất trống đang chờ triển khai một dự án xây dựng một tòa nhà cao tầng. Nhưng dẫu vậy, tới thăm những nơi đó đã gợi lại một số kỷ niệm trong tôi. Tôi nhận ra một số thứ trưng bày trong bảo tàng ở Hanoi Hilton - một quãng thời gian quan trọng mà tôi đã trải qua trong đời.

VOA: Ông cũng trở lại ngôi làng nơi chiếc máy bay do thám của ông bị bắn hạ. Giờ người dân đón tiếp ông ra sao?

Ông Joe Kernan: Tôi đã gặp một người đàn ông từng thuộc khẩu đội pháo phòng không, cùng với các dân làng, trong đó có con của một cặp vợ chồng từng giúp đỡ tôi. Một số người đàn ông còn nhớ là tôi từng để ria mép. Tất cả đều rất thân thiện. Tôi nói với họ rằng tôi vui vì được quay trở lại đó cùng với những người bạn tới từ Hoa Kỳ, và muốn làm bạn với người Việt Nam. Đó là cuộc gặp gỡ tuyệt vời, đầy xúc động đối với tôi và cả vợ tôi nữa. Chúng tôi sẽ trân trọng khoảng thời gian này.

VOA: Ông từng được trích lời nói rằng quãng thời gian của ông trong Chiến tranh Việt Nam là một cột mốc quan trọng. Kinh nghiệm đó đã thay đổi cuộc đời ông như thế nào?

Ông Joe Kernan: Khi trở thành tù nhân chiến tranh, tôi đã chiêm nghiệm ra nhiều điều về bản thân mình, và trải nghiệm đó có thể nói đã thay đổi cuộc đời tôi. Còn chuyến đi trở lại Việt Nam vừa qua cũng sẽ làm tôi nhớ mãi tới cuối đời.

VOA: Vậy ông mang về Hoa Kỳ những gì?

Ông Joe Kernan: Tôi mang về những kỷ niệm đẹp và những xúc cảm tuyệt vời. Tôi đã chứng kiến sự tiến bộ mà Việt Nam đang đạt được, cũng như mối quan hệ Việt – Mỹ đang ngày càng phát triển.

VOA: Trên cương vị thống đốc bang Indiana trước đây, ông từng thúc đẩy giao thương giữa bang này và Việt Nam. Ông đánh giá thế nào về tiềm năng thương mại của hai bên?

Ông Joe Kernan: Tôi luôn tin tưởng rằng một trong những phương thức củng cố và phát triển mối quan hệ giữa hai quốc gia là thông qua giao thương quốc tế. Xuất khẩu từ bang nhà Indiana của tôi sang Việt Nam đã gia tăng trong những năm qua. Năm ngoái, tổng xuất khẩu của Indiana sang Việt Nam đạt khoảng 30 triệu đôla. Chúng tôi cũng là bang nhập khẩu nhiều từ Việt Nam. Tôi nghĩ bang Indiana và Việt Nam có mối quan tâm chung về giao thương nhằm đi tới mục tiêu chung là phát triển mối quan hệ giữa hai nước.

VOA: Nhưng cũng có ý kiến cho rằng Hoa Kỳ cần phải xét lại mối quan hệ hợp tác kinh tế với Việt Nam cho tới khi nào giải quyết xong các bất đồng xung quanh vấn đề tự do tôn giáo hay tự do ngôn luận. Ý kiến của ông?

Ông Joe Kernan: Tôi nghĩ các quyết định đang được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cân nhắc. Nhưng chúng ta cần phải công nhận rằng quan hệ giữa hai nước đã đạt được tiến bộ lớn. Dù vẫn còn những bất đồng, tôi nghĩ rằng chúng ta nên giải quyết chúng trên danh nghĩa bạn hữu hơn là kẻ thù.

VOA: Ông đánh giá như thế nào về mối quan hệ Việt – Mỹ nói chung?

Ông Joe Kernan: Khi ở Việt Nam, chúng tôi đã gặp ngài Đại sứ Hoa Kỳ, ông Michael Michalak, tại Đại sứ quán ở Hà Nội cũng như Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở TP HCM. Qua các cuộc hội kiến này, tôi biết nhiều hơn về những gì đang xảy ra ở Việt Nam hiện nay cũng như quan hệ đang ngày càng nảy nở giữa Hà Nội và Washington.

Tôi nghĩ đây là mối bang giao quan trọng đối với cả hai bên, cho dù vẫn còn những bất đồng, nhất là từ Hoa Kỳ về vấn đề nhân quyền, tự do báo chí, tự do Internet cùng nhiều vấn đề khác. Tôi nghĩ đó là các vấn đề mà cả hai bên nhiều khả năng giải quyết được khi ngồi vào bàn đàm phán để chia sẻ ý kiến cũng như tìm kiếm các biện pháp củng cố quan hệ song phương.

VOA: Ông nói rằng mối bang giao quan trọng đối với cả đôi bên. Vì sao vậy, thưa ông?

Ông Joe Kernan: Tôi cho rằng bất kỳ mối quan hệ quốc tế nào cũng đều quan trọng. Khi chúng ta là bạn hữu, thay vì là kẻ thù của nhau, điều đó giúp cho thế giới này tốt đẹp và an toàn hơn. Việt Nam và Hoa Kỳ từng là cựu thù hồi những năm đầu 70, và giờ thì mối bang giao giữa hai nước phát triển mạnh mẽ hơn trước nhiều. Chính vì thế, người dân của cả hai nước hưởng lợi từ mối quan hệ tốt đẹp này.

VOA: Cám ơn ông Joe Kernan.