Lợi ích kinh tế từ phát triển 17 dự án thủy điện tại Sa
Pa chưa thấy đâu, song đã xuất hiện những ảnh hưởng về
môi trường như suối cạn, dòng chảy thay đổi… Người dân
đối mặt với nguy cơ thiếu nước và khách du lịch có thể
“chán” Sa Pa vì cảnh quan bị phá vỡ.
Mặc dù có 5 trong số 17 dự án thủy điện (gồm Lao Chải,
Séo Chung Hô, Sử Pán 2, Nậm Coong, Nậm Củm) đang bắt
đầu triển khai, thậm chí thủy điện Séo Chung Hô dự kiến
sẽ phát điện vào khoảng giữa năm 2010, thế nhưng các
chuyên gia vẫn đề nghị các cơ quan quản lý xem lại chủ
trương phát triển.
Chưa có điện, suối đã cạn
Hiện nay, tại Bản Hồ (Sapa), nơi có khu du lịch sinh
thái Bản Hồ, với suối La Ve nổi tiếng là “bãi tắm tây”,
nhưng đang trong quá trình “giãy chết” khi triển khai
dự án thủy điện Sử Pán 2 (dự kiến công suất 34,5 MW).
Theo phản ánh của nhiều người dân tại khu vực này, dòng
suối La Ve đã biểu hiện cạn kiệt và nhiều cây bản địa có
nguy cơ bị mất.
Ông Trần Tiến Thái, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi
trường, UBND huyện Sapa cho biết, đến nay tỉnh đã cấp
phép đầu tư 12 dự án thủy điện. Giống như bất kỳ công
trình xây dựng nào, đã xây dựng đều ảnh hưởng đến môi
trường, cảnh quan.
TS Trần Hữu Sơn, Giám đốc Sở VH- TT- DL tỉnh Sa Pa cho
rằng chủ trương xây dựng 17 nhà máy thuỷ điện ở Sa Pa do
Bộ Công Thương phê duyệt đang tàn phá môi trường. Du
khách đến bản Dền giờ đây giảm 2/3 vì xây dựng nhà máy
thuỷ điện. “Đành rằng xây dựng nhà máy thuỷ điện thì
siêu lãi nhưng làm thuỷ điện là phải làm đường, phá rừng,
phá vỡ cảnh quan, người dân mất đất canh tác ven suối và
lâu dài cạn kiệt nguồn nước”, ông Sơn nói.
Ông Nguyễn Quang Vĩnh, Phó chủ tịch UBND huyện Sa Pa cho
biết hiện có cả hai luồng ý kiến cả khen lẫn chê. Nhưng
quy hoạch đã được phê duyệt, do vậy những gì được xem là
ảnh hưởng trực tiếp thì “ai từng đến Sa Pa sẽ có câu trả
lời”.
Thiếu nước, dân sống đâu?
TS Vũ Trọng Hồng, Tổng thư ký Hội Thủy lợi, nguyên Thứ
trưởng Bộ Thủy lợi phân tích: nếu đầu tư để kinh doanh,
làm điện nhập vào nguồn điện quốc gia thì sẽ không có
giá trị vì Sa Pa không có vùng hồ chứa, tức là không có
dung tích chứa nước. Trong khi đó, thủy điện lệ thuộc
chủ yếu vào nguồn nước, vì vậy các dự án này sẽ không
đạt được mục tiêu đề ra.
Theo ông Hồng, nếu dự án nhằm mục đích phục vụ dân sinh
thì nên dùng thủy điện mini giống như Trung Quốc. Làm
thủy điện đương nhiên là ngăn sông, suối, phá rừng trong
khi nguồn nước Sa Pa chủ yếu là ở hốc núi đá. Tại đây
mưa nhiều nhưng nước thoát xuống sông hết do địa hình
dốc, không tích được nước. Các hang không có nước, người
dân sẽ không có nước để sinh sống, giếng cũng khô cạn.
Với vùng du lịch, nguồn nước tự nhiên phải luôn luôn có.
Đặc biệt là các cây bản địa cũng cần bảo tồn và phát
triển để tạo sự đặc trưng thu hút du khách, nhưng nếu
nguồn nước không đảm bảo, cây bản địa sẽ mất.
“Đồng bào dân tộc thường có tập quán canh tác ven suối,
nếu không có nguồn nước để sử dụng, họ sẽ sống như thế
nào. Những năm hạn trước đây, người dân Sa Pa đã bỏ đồng
ruộng sang Trung Quốc để tìm kiếm việc làm. Nếu họ đi
hết, ai sẽ là người giữ biên giới?”, TS Hồng nói và dẫn
bài học phát triển quá nhiều thủy điện ở Quảng Nam khiến
dân ở vùng hạ lưu điêu đứng vì thiếu nước.
|