Mặc dù đều là tài liệu mật nhưng có sự khác biệt về số lượng, cách tài liệu mật được trình báo và cách xử lý của ông Trump và ông Biden.
Gần đây nhà chức trách Mỹ tìm thấy trong văn phòng và nhà riêng của ông Joe Biden ở TP Wilmington, bang Delaware (Mỹ) một số lượng tài liệu mật thời ông còn làm phó tổng thống Mỹ.

Vài tháng trước, nhà chức trách cũng phát hiện một số lượng hồ sơ mật của chính phủ được cất giữ tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở bang Florida (Mỹ) của cựu Tổng thống Donald Trump.

Tờ The New York Times đã chỉ ra các điểm giống và khác giữa hai vụ việc này.

Hai trường hợp giống nhau như thế nào?

Về cơ bản, cả hai trường hợp đều liên quan đến các hồ sơ chính thức có đóng dấu là tài liệu mật bên ngoài. Những hồ sơ này ông Trump và ông Biden không được phép mang theo khi rời nhiệm sở.

Theo Đạo luật Hồ sơ Tổng thống, các hồ sơ của Nhà Trắng phải được chuyển đến Cơ quan Văn thư và Lưu trữ Quốc gia (NARA) sau khi hai ông kết thúc nhiệm kỳ. Theo luật, cá nhân công dân thường không được phép lưu giữ các tài liệu mật và các quy định yêu cầu các hồ sơ đó phải được lưu trữ an toàn.

Hiện Bộ Tư pháp Mỹ đã bổ nhiệm các công tố viên độc lập xem xét kỹ lưỡng cả hai trường hợp này. Các công tố viên đặc biệt được chỉ định để tiến hành các cuộc điều tra có tính nhạy cảm, hoạt động độc lập, không bị Bộ Tư pháp kiểm soát như thông thường.

Trong trường hợp của ông Trump, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick B. Garland đã chỉ định công tố viên đặc biệt là ông Jack Smith vào tháng 11-2022.

Còn vào ngày 12-1, ông Garland đã chỉ định luật sư Robert K. Hur từng phục vụ cho chính quyền ông Trump làm công tố đặc biệt cho cuộc điều tra ông Biden.

Có bao nhiêu tài liệu mật, chúng đã ở đâu và còn mật nữa không?

Trong trường hợp của ông Trump, hàng trăm hồ sơ của chính phủ được đánh dấu là tài liệu mật cùng với hàng nghìn tài liệu và ảnh không được đánh dấu mật đã được mang đến nơi ở và khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông Trump sau khi ông hết làm tổng thống.

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã phát hiện ra một số tài liệu trong thùng giấy trong tủ có khóa và những tài liệu khác trong văn phòng của ông Trump, kể cả trong bàn làm việc của ông.

Theo hồ sơ tòa án, 184 tài liệu được đánh dấu là tài liệu mật nằm trong 15 hộp mà Cơ quan Văn thư và Lưu trữ Quốc gia thu từ khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago lúc đầu. Nhóm của ông Trump đã chuyển thêm 38 hồ sơ như vậy sau trát đòi hầu tòa, và FBI đã tìm thấy 103 tài liệu khác trong cuộc đột kích nhà ông Trump vào hồi tháng 8-2022.

Trường hợp ông Biden, trong lần khám xét đầu tiên, một số lượng nhỏ tài liệu mật - theo đài CBS News là 10 - đã được tìm thấy trong một tủ khóa kín trong văn phòng của tổ chức nghiên cứu Penn Biden Center nằm ở thủ đô Washington D.C.

Ông Biden thường sử dụng không gian này sau khi mãn nhiệm chức vụ phó tổng thống vào năm 2017 và trước khi ông bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống vào năm 2020.

Sau đó, một số ít tài liệu mật khác đã được tìm thấy ở nhà ông Biden ở Wilmington. Nhà Trắng cho biết có một số lượng nhỏ các tài liệu đóng dấu mật trong nhà xe và một tài liệu dài một trang tại phòng cạnh nhà xe.

Vậy thì tính đến thời điểm phát hiện ra, các tài liệu này còn là tài liệu mật không? Ông Trump công khai tuyên bố rằng trước khi rời nhiệm sở, ông đã giải mật mọi tài liệu ở Mar-a-Lago. Không có bằng chứng đáng tin cậy nào chứng minh cho tuyên bố đó, và các luật sư của ông cũng không lặp lại phát ngôn này của ông Trump trước tòa.

Trường hợp ông Biden, sắc lệnh hành pháp quản lý hệ thống thông tin mật trao cho các phó tổng thống quyền giải mật các bí mật giống như quyền của tổng thống. Tuy nhiên, không như ông Trump, ông Biden không tuyên bố rằng ông đã giải mật các tài liệu được tìm thấy trong tủ ở Trung tâm Penn Biden. Ông Biden nói rằng ông không biết những tài liệu này là gì.

Làm thế nào mà tài liệu mật lại được chuyển đến đó?

Khi còn là tổng thống, ông Trump được cho là đã thường đưa hồ sơ từ Phòng Bầu dục đến các khu nghỉ ngơi trong Nhà Trắng. Có thể trong những ngày cuối cùng làm tổng thống, những hồ sơ này đã được đóng gói cùng với các vật dụng cá nhân như quần áo, đồ lưu niệm và đưa đến Mar-a-Lago.

Hiện vẫn chưa có thông tin chính thức rằng làm thế nào mà hồ sơ của chính quyền Tổng thống Barack Obama lúc đó lại được chuyển đến trung tâm nghiên cứu Penn Biden và tư dinh của ông Biden.

Tuy nhiên, Nhà Trắng cho rằng các hộp hồ sơ có thể đã được chuyển đến cả hai địa điểm “trong quá trình chuyển giao quyền lực vào năm 2017”. Dù vậy, nhiều người nói rằng ông Biden bắt đầu sử dụng văn phòng nghiên cứu vào giữa năm 2017.

Hôm 10-11-2022, ông Biden nói rằng ông rất coi trọng thông tin mật và ông “ngạc nhiên khi biết rằng có bất kỳ hồ sơ nào của chính phủ đã được chuyển đến văn phòng đó”.

Các tài liệu mật được tìm thấy như thế nào?

Trường hợp ông Trump, vào đầu năm 2021, Cơ quan Văn thư và Lưu trữ Quốc gia nhận ra rằng các hồ sơ quan trọng đã bị thất lạc và yêu cầu ông Trump trả lại chúng. Đến đầu năm 2022, cơ quan này cuối cùng đã lấy được 15 hộp và thấy rằng chúng bao gồm các tài liệu có đánh dấu là tài liệu mật. Tuy nhiên, sau quá trình điều tra, cơ quan chức năng có bằng chứng rằng ông Trump vẫn giữ nhiều tài liệu.

Trường hợp ông Biden, Nhà Trắng cho biết các luật sư của ông đã phát hiện ra các hồ sơ vào ngày 2-11-2022 khi họ đang thu dọn đồ đạc để rời văn phòng tại Trung tâm Penn Biden. Nhà Trắng thông báo: “Các tài liệu không phải là chủ đề của bất kỳ yêu cầu hoặc điều tra nào trước đây của cơ quan lưu trữ”.

Nhóm của ông Biden sau đó đã tìm kiếm hai địa điểm khác mà Nhà Trắng cho biết các tài liệu từ văn phòng phó tổng thống của ông có thể đã được chuyển đến đó sau khi kết thúc chính quyền Obama. Đó là nhà của ông Biden ở Wilmington và ở TP Rehoboth Beach, bang Delaware. Ở nhà ông Biden tại TP Rehoboth Beach không tìm thấy tài liệu nào.

Nhà Trắng cho biết nhóm của ông Biden đã tìm thấy các hồ sơ được lưu trữ tại Wilmington và cho biết họ đã báo cáo ngay lập tức khi phát hiện có hồ sơ mật, nhưng không cho biết thời gian chính xác là khi nào. Khi có thông báo bổ nhiệm luật sư Hur làm công tố viên đặc biệt điều tra trường hợp ông Biden, Bộ trưởng Tư pháp Garland nói rằng nhóm của ông Biden báo cáo đã tìm thấy hầu hết các tài liệu vào ngày 20-12-2022 và đã tìm thấy một tài liệu bổ sung vào sáng ngày 12-1-2023.

Nhóm ông Biden và ông Trump phản ứng như thế nào?

Nhà Trắng cho biết nhóm của ông Biden đã báo cáo vấn đề với Cơ quan Văn thư và Lưu trữ Quốc gia vào cùng ngày các tài đầu tiên được phát hiện và cơ quan này đã thu hồi các tài liệu vào sáng hôm sau.

Nhà Trắng nhấn mạnh rằng nhóm của ông Biden kể từ đó đã hợp tác với cơ quan lưu trữ và Bộ Tư pháp, bao gồm việc lục soát hai ngôi nhà của ông Biden “để đảm bảo rằng mọi hồ sơ của chính quyền Obama-Biden đều thuộc quyền sở hữu của cơ quan lưu trữ".

Ngày 10-11-2022, ông Biden cho biết các luật sư của ông đã hành động thích đáng là ngay lập tức gọi cho cơ quan lưu trữ để chuyển tài liệu, đồng thời nói rằng đang hợp tác toàn diện với các cơ quan liên quan.

Ngược lại, ông Trump và các trợ lý của ông đã trì hoãn việc trả lời các yêu cầu thu hồi tài liệu của Cơ quan Văn thư và Lưu trữ Quốc gia trong nhiều tháng, sau đó không tuân thủ đầy đủ trát đòi hầu tòa. Hồ sơ tòa án cũng cho rằng cảnh quay camera an ninh cho thấy “hồ sơ của chính phủ có thể đã được che giấu và chuyển đi” khỏi phòng chứa đồ ở Mar-a-Lago sau trát đòi hầu tòa.

Ông Trump đã nhiều lần công kích Cơ quan Văn thư và Lưu trữ Quốc gia vì đã thông báo cho Bộ Tư pháp về vấn đề này và mô tả cuộc điều tra là bất hợp pháp.